Styl dowolny, inaczej kraul na piersiach

Ewolucja techniki – historia

Współczesna technika pływania kraulem na piersiach

Zestawienie ćwiczeń do nauczania kraula na piersiach

Ewolucja techniki – historia

Wyodrębnienie techniki pływania kraulem, rozpoczęło się od przejścia z pływania na boku, z nożycowymi ruchami nóg, do położenia na piersiach i przerzucaniu jednego ramienia nad wodą.

W ten sposób powstał „overarm”, który stosował William Cole, zwyciężając w pierwszych Mistrzostwach Anglii w 1871 roku, w czasie 1.15.0 min. Ponieważ jednak ruchy drugiego ramienia stwarzały opory w wodzie, a tym samym ograniczały prędkość pływania, styl ten został zmodyfikowany przez Anglika Johna Arthura Trudgena, który przenosił nad wodą oba ramiona, naprzemianstronnie. Styl ten nazwano „double-overarm-stroke” lub „trudgen„. Od tego momentu, w rozwoju pływania kraulem, zwrócono szczególną uwagę na doskonalenie ruchów pracy nóg, ponieważ stosowane dotychczasowe przeszkadzały w rozwijaniu prędkości uzyskanej w wyniku ruchów ramion. Przedstawicielem tego sposoby pływania był Węgier Zoltan Halmay, który zdobył na Igrzyskach Olimpijskich w Sant Louis (1904r.) dwa złote medale. Podobną technikę stosowali również Australijczycy Richard i Tom Cavili, którzy wprowadzili dwa pojedyncze kopnięcia nóg, mocno ugiętych w kolanach. Technika stosowana przez Halmaya oraz Cavillów nazwana była „kraulem australijskim”.
W 1912 roku, podczas Igrzysk Olimpijskich w Sztokholmie, amerykański pływak D.P.Kahanomoku zademonstrował nową technikę, polegającą na zwiększeniu częstotliwości ruchów nóg, zmniejszając jednocześnie ich amplitudę oraz wprowadził wdech poprzez skręt głowy.

W 1920 roku uzyskał on czas 1.00.4 min. na dystansie 100 metrów stylem dowolnym.
Bardzo duże zasługi w rozwoju kraula wniósł amerykański pływak J. Weissmuller, który wprowadził szereg zmian, zarówno w położeniu ciała, jak również w ruchach nóg, ramion i ich koordynacji. Olbrzymi talent J. Weissmullera, stosowanie naukowych metod przy analizie techniki, doprowadziły do szybkiego rozwoju tego stylu i pokonaniu granicy 1 minuty na dystansie 100 metrowym.

Zawodnik ten, zdobywca złotych medali na dystansach 100 i 400 metrów stylem dowolnym podczas olimpiady w Paryżu (1924r.) i na 100 metrów dowolnym w Amsterdamie (1928r.), doprowadził rekord świata na dystansie 100 metrów do wyniku 57.4 sekundy. Rekord ten przetrwał aż 10 lat i został poprawiony przez amerykańskiego pływaka P.Ficka w 1934 roku, który osiągnął czas 56.8 sekundy.
W tym czasie, oprócz J.Weissmullera i D.Kahanamoku, znakomite rezultaty w stylu dowolnym uzyskiwali A.Borg (Szwecja) i Węgier I. Barany, którzy byli najlepszymi kraulistami w Europie oraz zdobyli medale na Igrzyskach Olimpijskich w 1924 i 1928 roku.
Technika pływania kraulem demonstrowana przez J.Weissmullera przez wiele lat nie zmieniła się w sposób zasadniczy, aż do lat sześćdziesiątych kiedy wprowadzono pewne zmiany w koordynacji; na przykład dwa ruchy nóg na jeden cykl pracy ramion (Australijka D.Fraser – trzykrotna mistrzyni olimpijska na dystansie 100 metrowym, w latach: 1956, 1960, 1964), czy też cztery ruchy nóg na jeden cykl pracy ramion (S.Gold, Austrafijka – mistrzyni olimpijska z 1972 roku na dystansach 200 oraz 400 metrów stylem dowolnym). Jednakże wzorcową najczęściej stosowaną techniką pływania kraulem była koordynacja tradycyjna, w której na jeden cykl pracy ramion przypada sześć ruchów nóg.

Do zawodników, którzy wydatnie przyczynili się do rozwoju kraula na piersiach należy zaliczyć:

  • D.Schollander – zdobywca czterech złotych medali w stylu dowolnym na Olimpiadzie w Tokio.
  • M.Spitz – multimedalista Igrzysk Olimpijskich z 1972 roku (Monachium) -zdobywca siedmiu złotych medaliw tym również w stylu dowolnym – na dystansach 100 i 200 metrów.
  • J.Montgomery – pierwszy zawodnik, który oficjalnie pokonał granicę 50 sekund na dystansie 100 metrowym z wynikiem 49.99 sekundy – mistrz Olimpijski z 1976 roku.
  • W.Salnikow – najsłynniejszy pływak specjalizujący się na dystansie 1500 metrów – mistrz Olimpijski z Moskwy (1980r.) oraz z Seulu (1988r.). A.Popów – najszybszy pływak ostatniej dekady dwudziestego wieku – mistrz Olimpijski z 1992 i 1996 roku na dystansie 50 i 100 metrów stylem dowolnym. Jednym z najlepszych kraulistów w historii był Polak Artur Wojdat, rekordzista świata na dystansie 400 metrów stylem dowolnym, mistrz Europy z 1991 roku oraz srebrny medalista Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988r.).

Współczesna technika pływania kraulem na piersiach

Technika ta wzięła nazwę od angielskiego słowa „crawl,” co oznacza pełzać, ponieważ ruchy kończyn w omawianym sposobie mają charakter naprzemianstronny i przypominają pełzanie.

1. Położenie ciała

Całe ciało znajduje się pod wodą za wyjątkiem barków i głowy oraz ramion, będących w czasie fazy przeniesienia nad wodą. Oś długa ciała tworzy z powierzchnią wody kąt od 0°, przy maksymalnej szybkości, do około 10,° w pływaniu z małą prędkością. W trakcie wykonywania oddechu następują zmiany w ułożeniu tułowia, podczas których skręty rotacyjne dochodzą do około 45°-50°.

2. Ruch ramion

Dzielimy je na dwie zasadnicze części: podwodną i nadwodną. Pod wodą wyróżniamy cztery fazy ruchów ramienia.

2.1. Napływ

W początkowej fazie dłoń skierowana jest na zewnątrz, a następnie podąża do wewnątrz.

2.2. Pociągnięcie

Trwa ono do momentu kiedy ramię przyjmuje ustawienie prostopadłe do osi długiej ciała. W fazie tej następuje zgięcie ramienia w stawie łokciowym do około 90° (występuje pierwszy szczyt siły napędowej).

2.3. Odepchnięcie

W tym czasie dłoń dochodzi do bioder pływaka, a siła napędowa jest największa (drugi szczyt siły napędowej). W końcowej fazie ruchu głowa skręca się w celu wykonania wdechu, natomiast ugięcie ramienia w stawie łokciowym dochodzi do 95°.

2.4. Włożenie ręki do wody

Odbywa się przy kącie ataku, wynoszącym około 45°. W fazie tej występuje dość duża siła hamująca. W części nadwodnej wyróżniamy dwie fazy ruchów ramienia.

2.5. Wynurzenie z wody

W tej części ruchu pływak wyjmuje z wody najpierw ramię, następnie przedramię oraz rękę. Wyjęcie ramienia z wody ułatwia rotacja boczna tułowia, która powoduje uniesienie nad powierzchnię wody barku ramienia kończącego fazę odepchnięcia. W trakcie tej fazy kontynuowany jest wdech.

2.6. Przeniesienie ramienia nad wodą

Podczas tej fazy następuje ugięcie ramienia w stawie łokciowym – pływak stara się przenosić ramię zgodnie z zasadą „wysokiego łokcia”. W części środkowej przeniesienia ugięcie ramienia w stawie łokciowym wynosi około 100-1100′.

3. Ruchy nóg

Ruch nóg rozpoczynają się od ugięcia w stawie biodrowym, a następnie w kolanowym i skokowym. Podczas przemieszczania się w dół palce stóp skierowane są do wewnątrz, co wpływa na maksymalne wykorzystanie powierzchni napędowej stopy.
Znaczna siła napędowa powstaje jedynie podczas ruchu w dół. Podczas ruchu w górę stopa dochodzi do powierzchni wody – wynurzenie z wody jest zasadniczym błędem wpływającym na ograniczenie skuteczności pracy nóg. Ruchy nóg zachodzą pod powierzchnią wody, za wyjątkiem sprinterów, u których stopy nieznacznie łamią lustro wody, co jest spowodowane ich dużą dynamiką.
Najbardziej optymalną techniką jest kraul sześciouderzeniowy, w którym na jeden cykl pracy ramion przypada sześć ruchów nóg chociaż na dystansach dłuższych stosuje się technikę dwu lub czterouderzeniową.

4. Koordynacja ruchów

Wysokie wartości siły napędowej oraz utrzymywanie ciągłości i równomierności ruchów zapewniają w kraulu nogi, ponieważ podczas pływania występuje spadek w wielkości siły napędowej, widoczny między zasadniczym ruchem lewego i prawego ramienia. Wpływa to na wystąpienie znacznych wahań w utrzymaniu prędkości wewnątrzcyklowej. Podczas wykonania wdechu, kraulista skręca głowę w bok i nieco w górę po stronie ramienia wykonującego ruch podwodny. Początek wdechu odbywa się pod koniec fazy odepchnięcia i podczas wyjęcia ramienia z wody. Najczęściej spotykana synchronizacją ruchów ramion i nóg w kraulu, która pozwala na wyzwolenie największej prędkości zwana jest kraulem sześciouderzeniowym. Inne odmiany w technice, takie jak kraul dwuuderzeniowy i czterouderzeniowy spotyka się u zawodników pływających na dystansach dłuższych.
Średni czas trwania cyklu ruchowego kraulisty wynost około 1.2 sekundy.
Kraul na piersiach stosowany jest powszechnie w stylu dowolnym, w którym przepisy dość liberalnie określają sposób pływania. W stylu tym można pokonać dystans każdą techniką z wyjątkiem konkurencji w stylu zmiennym, gdzie oznacza to pływanie z wyłączeniem stylu grzbietowego, klasycznego i motylkowego. W stylu zmiennym (w sztafecie, jak i w konkurencji indywidualnej) kraul stosowany jest na ostatniej zmianie. Przez cały czas trwania wyścigu ciało pływaka musi „łamać” powierzchnie wody za wyjątkiem startu i nawrotu, podczas których pływak może zanurzyć się pod wodą na dystansie do 15 metrów. Przy nawrocie i zakończeniu wyścigu pływak dotyka ściany dowolną częścią ciała.

Zestawienie ćwiczeń do nauczania kraula na piersiach

Kraul na piersiach, ze względu na podobieństwo ruchów do kraula na grzbiecie, (a także ich naturalny naprzemianstronny przebieg) znajduje się na drugim miejscu w nauczaniu technik pływania. Zadecydował o tym trudny do wykonania element jakim jest oddychanie. Prawidłowy wdech wymaga wykonania skrętu głowy w lewo lub w prawo (bez jej podnoszenia). Wydech następuje do wody po powrocie głowy do pozycji wyjściowej. Nauczanie kraula na piersiach powinien poprzedzić bardzo wszechstronny pokaz, a także objaśnienie dokonane przez prowadzącego z lądu.

Ćwiczenia ruchów nóg

Na ladzie:

  1. Leżenie przodem na ławeczce lub podwyższeniu, naprzemianstronne ruchy nóg (właściwe ułożenie stóp).
  2. To samo na brzegu pływalni, nogi uderzają o wodę.

W wodzie:

  1. Ruchy nóg z przytrzymywaniem się prostymi ramionami za brzeg pływalni, głowa uniesiona nad powierzchnią wody.
  2. To samo z wydechem do wody.
  3. Ćwiczenie ruchów nóg z partnerem przytrzymującym wyprostowane ramiona ćwiczącego; bez oddechu (w miejscu, w marszu).
  4. To samo ćwiczenie z oddychaniem (w miejscu, w marszu).
  5. Odbicie od brzegu pływalni; ruchy nóg w poślizgu na piersiach – bez oddechu.
  6. To samo, z wydechem do wody.
  7. Ruchy nóg z deską głowa zanurzona między wyprostowanymi ramionami, wydech do wody.
    10.To samo, z głową nad powierzchnią wody.
  8. Naprzemianstronne ruchy nóg z deską z oddychaniem (wdech przez podniesienie głowy).
  9. Ruchy nóg bez deski i bez oddychania (wydech do wody).
  10. Ruchy nóg, jedno ramię z przodu – drugie przy biodrach, wdech przez skręt głowy.
  11. Ruchy nóg z ramionami wyprostowanymi przed sobą.
  12. Praca nóg z ramionami wzdłuż tułowia.

UWAGA: przy doskonaleniu ruchów nóg wskazane jest używanie płetw.

Ćwiczenia ruchów ramion

Na ladzie:

  1. W opadzie naprzemianstronne krążenia ramion w przód.
  2. W opadzie, ruchy kraulowe ramion.
  3. Kraulowe ruchy ramion w opadzie tułowia, ze skrętem głowy.

W wodzie:

  1. W opadzie, w rozkroku, głowa nad wodą, naprzemianstronne ruchy kraulowe (zaznaczyć poszczególne fazy – od chwytu wody do zakończenia odepchnięcia).
  2. Kraulowe ruchy rąk z głową zanurzoną w wodzie – długi wydech do wody ustami.
  3. W opadzie, kraulowe ruchy jednego ramienia z oddychaniem; skręt głowy – wdech (ustami), powrót – wydech.
  4. To samo, drugie ramię.
  5. W opadzie, kraulowe ruchy ramion z oddychaniem
  • w staniu,
  • w chodzie.
  1. Ćwiczenia ruchów ramion w leżeniu przy ścianie pływalni, nogi oparte o brzeg
  • bez oddychania,
  • z oddychaniem.
  1. To samo, ze współćwiczącym podtrzymującym stopy ćwiczącego
  • w staniu, bez oddychania,
  • w staniu, z oddychaniem,
  • w marszu, bez oddychania,
  • w marszu, z oddychaniem.
  1. Pływanie samymi ramionami w poślizgu na piersiach, z deską
  • bez oddychania,
  • z oddychaniem.
  1. W poślizgu na piersiach, z deską w przodzie, trzymaną prostymi ramionami, głowa zanurzona w wodzie; ruchy jednego ramienia z oddychaniem (nogi wykonują pracę podtrzymującą).
  2. To samo ćwiczenie, ruchy drugiego ramienia.
  3. Kraulowe ruchy ramion z deską bez oddychania.
  4. Pływanie ramionami do kraula z oddychaniem
  • wdech co drugi ruch (na jedną stronę),
  • wdech co trzeci ruch (na obie strony),
  • zmienne oddychanie,
  • pływanie w zmiennym tempie.

UWAGA: przy doskonaleniu ruchów ramion należy stosować łapki pływackie.